موسی صدر؛ امام گم‌شده در هیاهو

امام موسی صدر در حال نماز خواندن بر پیکر دکتر علی شریعتی

تبدیل شدن آدم‌ها به خبر پدیده هولناکی است که همواره روزنامه‌نگاران از آن پرهیز داده می‌شوند. در همین انفجار اخیر مقابل سفارت ایران 23 نفر شهید شدند. چند روز قبل‌تر در فیلیپین یا در بمب‌گذاری‌های ایام عزای حسینی در عراق ده‌ها و صدها و هزاران نفر جان خود را از دست دادند. هر روز در سوریه افرادی جان خود را از دست می‌دهند. آدم‌ها تبدیل به عدد شده‌اند. آدم‌ها تبدیل به خبر شده‌اند.

دوازده+یک هزار روز فراموشی امام موسی صدر

امام موسی صدر در کنار شهید دکتر چمران در سفر به شوروی

این یادداشت را برای 12هزارمین روز ربودن امام موسی صدر نوشتم و چه زود و چه زود 13هزارمین روز هم گذشت و ماه پشت ابر ماند...

تصویر اول/ 33 سال
33 سال گذشته است؛ سنش از هشتاد سالگی رد و لابد الان خمیده قد شده است. چون قامت بلندش به سقف کوتاه زندان عادت کرده است. زندانبان‌هایش هم پیرشده‌اند. اگر مریدش نشده باشند، دست‌کم با روحیه‌ای که امام دارد، رفیقش شده‌اند، شاید پنهانی خبرها رو به او داده باشند. شاید با خبرهای جدیدی که گاه و بیگاه شنیده باشد، به بی‌خبری زندان عادت نکرده باشد.
لابد در همه این سال‌ها خبرگرفتن از خانواده‌اش، برایش اولویت داشته است. در تنهایی زندان بچه‌ها را به صف کرده و یکی یکی سراغشان را گرفته است: صدری، حمید، حورا و ملیحه. در خیالش با خانم و بچه‌ها سر سفره نشسته‌اند و حرف زده‌اند. ملیحه که کوچکتر بوده روی پای پدر نشسته و پدر دستی بر سرش کشیده است. ۳۳ سال تنهایی فرصت زیادی به آدم می‌دهد که به رویاهایش عادت کند. به یاد همسری باشد که بیش از همه از دوری رنج کشیده است. به یاد برادران و خواهرانش و عزیزان دیگر.

تبعات پنهان فیلتر وی‌چت

بمب خبری این روزها [دی‌ماه 1392] در فضای مجازی فیلترشدن یكی از اپلیكیشن‌های اجتماعی تلفن‌های همراه به نام «وی‌چت» است. وی‌چت از جمله نسل جدید اپلیكشین‌های ارتباطی است كه مبتنی بر تلفن همراه هستند و با مرورگر و رایانه خداحافظی كرده‌اند. طرح تجاری این اپلیكشین‌ها با تمركز بر تلفن‌های همراه هوشمند تهیه شده است و پس از نصب، معمولا با ارسال یك پیام كوتاه شماره كاربر تائید شده و پس از آن با جستجوی راه‌های‌ ارتباطی‌اش (ازجمله شماره‌های دفترچه تلفن موبایل) كاربران دیگری به تازه‌وارد معرفی می‌شوند تا شبكه ارتباطی‌اش شكل گیرد.

مساحت جدیدی به نام رسانه‌های اجتماعی

 بدبین باشید یا خوشبین باید با پدیده رسانه‌های اجتماعی کنار بیایید. گاهی آنقدر آزاردهنده می‌شود که همه را در مورد زوال اخلاقی جامعه نگران می‌کند و‌گاه آنقدر به کار می‌آید که بدون آن مدیریت بحران بی‌معنی می‌شود. همه این‌ها در کنار هم یک پیام جدید دارند: به عصر رسانه‌های اجتماعی خوش آمدید؛ جایی که «محتوا» همگانی شده است یا دست‌کم گروه‌های بیشتری از افراد می‌توانند در آن مشارکت کنند. افراد بیشتری درگیر تعیین دستورکار سیاسی جامعه شده‌اند. فرآیند خبر شهروندمدار شده است، تاجایی که بزرگ‌ترین شبکه‌های خبری دنیا هم نیاز به بازی دادن شهروندان را احساس کرده‌اند و در گوشه و کنار ساعت‌های خبریشان، بخش‌های مهمی را به مخاطب- شهروندان اختصاص داده‌اند. 

ده توصیه عملی برای گزارش‌گری در حوزه سلامت روان

 برای نقش‌آفرینی مثبت رسانه‌ها (و به طور خاص مطبوعات) علاوه بر اصلاح رویکردهای نظری به اصلاح شیوه‌های عمل و فنون اطلاع‌رسانی و انتقال پیام هم نياز داريم. اصلاح رویکردها و روش‌ها مستلزم اقدام در دو سطح رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران است.

از آنجا که پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند که تصویر بیماری‌ها و بیماران روان‌پزشکی چه در رسانه‌های خبری و چه در رسانه‌های عامه‌پسند عمدتا به صورت منفی بازنمایی می‌شود، همین فرایند بر نگرش مردم نسبت به سلامت و بیماری روان در همه جا اثر گذاشته است. مردمی که مصرف رسانه‌ای و اعتماد بیشتر به رسانه دارند و اطلاعات خود را عمدتا از تلویزیون و یا مطبوعات عامه‌پسند و پرتیراژ دریافت می‌کنند، معمولا نگرش‌های منفی بیشتری نسبت به بیماری‌ها و بیماران روان دارند.

اگر نگاه آموزش واکنش روزنامه‌نگاران معطوف به این مساله شود که باید از کلیشه‌ها و انگ‌ها دور شد و به آنها دامن نزد، گاهی عملی برای نزدیکی کارکرد رسانه‌ها به نقش‌های مورد انتظار از آنها در زمینه بیماری‌های روانپزشکی برداشته شده است. در اینجا به ده توصیه عملی که بیشتر با روزنامه‌نگاری خبری تناسب دارند اشاره می‌شود: